Otwierając po raz pierwszy nowy plik tekstowy, autorzy prac naukowych zawsze stoją przed dość karkołomnym zadaniem. Jak wyważyć w odpowiednich proporcjach to, co chce się „pokazać” z tym, co należy wprost „opowiedzieć”? Uzyskanie równowagi pomiędzy tymi dwoma kierunkami może okazać się ważnym wsparciem podczas pisania. W tym artykule skonfrontujemy ze sobą dwa podejścia do pisarstwa akademickiego, wyjaśniając przy tym, czym różni się „pokazywanie” i „opowiadanie” w pracy naukowej.
„Pokazywanie” i „opowiadanie” w pracy naukowej – co to takiego?
Na naszym blogu często poruszamy kwestie stylistyczne, które odgrywają ogromną rolę w zakresie pisania prac akademickich. Jak wiadomo, teksty te nie powinny być pisane jeden do jednego jak literatura piękna, choć trend ten w ostatnich latach coraz bardziej się zmienia. Wraz ze wzrostem popularności publikacji typu Open Access, wielu autorów skłania się ku czerpaniu inspiracji z języka, który jest bardziej przystępny dla przeciętnego czytelnika.
To właśnie dziś coraz częściej do gry wchodzi „pokazywanie” i „opowiadanie” w pracy naukowej. Pojęcia, które są bezpośrednim tłumaczeniem angielskich zwrotów „showing” oraz „telling”. Wyjaśnimy, na czym polega różnica między nimi:
- „Pokazywanie” dotyczy sytuacji, gdy autor pracy naukowej w bezpośredni sposób przedstawia wybrane informacje. Zadaniem twórcy jest pokazanie czytelnikowi, że zna się na rzeczy i dobrze rozumie tematykę, w której się porusza.
- „Opowiadanie” ma miejsce w sytuacji, gdy autor wprost opisuje to, w jaki sposób czytelnik powinien interpretować dane informacje. Działania te mają na celu uszczegółowienie pewnych elementów, aby nie pozostawiać żadnych niedopowiedzeń.
W niektórych przypadkach lepiej jest więcej pokazać niż odpowiedzieć, a w innych sytuacjach to odwrotna aktywność ma większy sens. Jak wygląda zatem klucz do sukcesu? Czy osiągnięcie zdrowej równowagi sprawi, że „pokazywanie” i „opowiadanie” w pracy naukowej będą się wzajemnie uzupełniać?
Co należy „pokazać”, a o czym „opowiedzieć”?
Jako autor pracy naukowej, z pewnością wykonałeś ogrom pracy, aby Twój manuskrypt mógł powstać. To, ile czasu i energii wpompowałeś w swoją działalność, wiesz tylko Ty. Jeżeli chcesz o tym poinformować swojego recenzenta, a także odbiorców, musisz im to „pokazać”.
W jaki sposób można tego dokonać? Najlepiej poprzez dokładne dostarczenie sporych porcji informacji, które będą stanowić potwierdzenie wykonanej roboty. Postaraj się udowodnić, że Twój tekst jest zgodny ze standardami dla określonego typu pracy – artykułu naukowego, doktoratu, książki czy opisu przypadku.
Oczywiście, sposób „pokazywania” w pracy naukowej zależy od kilku czynników: dyscypliny naukowej, metody badawczej, a także rodzaju tekstu. Być może do spełnienia tych zasad będą Ci potrzebne dodatkowe tabele, ryciny czy wykresy. Warto skupić się na analitycznym podejściu do przedstawienia swoich argumentów, żeby z góry odpowiedzieć na wszelkie potencjalne pytania czytelnika.
Z kolei „opowiadanie” w pracy naukowej dotyczy w większym stopniu demonstrowania wpływu, jaki Twój manuskrypt ma na wybraną dziedzinę i badania w jej zakresie. Podejście to pozwala udowodnić odbiorcy, że Twój wkład da się obronić, lecz tym obrońcą musisz być Ty sam. Nie pozostawiaj czytelnikowi żadnych złudzeń co do interpretacji, wykładając gotowe rozwiązania „na tacy”.
Praca naukowa to nie powieść kryminalna – nie stawiaj pytań, które pozostają bez odpowiedzi aż do końca treści. To, co chcesz przekazać swojemu czytelnikowi, musisz mu „opowiedzieć”. Szczegółowo, dobitnie i bez dwuznaczności. Udowodnij światu, że Twój wkład w rozwój badań naukowych jest mierzalny, istotny, a także kluczowy dla dalszej działalności.
„Pokazywanie” i „opowiadanie” konkretnych fragmentów pracy
Omówioną powyżej teorię warto przełożyć na praktyczne zastosowanie „pokazywania” i „opowiadania” w pracy naukowej:
- „Pokazywanie”: wyniki i rezultaty badań, czyli przestrzeń, gdzie można udostępniać wykresy przedstawiające konkretne dane.
- „Opowiadanie”: wstęp oraz dyskusja, a więc te części, w których autor stara się przekazać sens i znaczenie swoich badań.
Zasada „show, don’t tell” w pracach naukowych
W piśmiennictwie anglojęzycznym często trafić można na zasadę „show, don’t tell”, która stosowana jest w praktyce. Odnosi się ona do technik pisarskich, które mają za zadanie takie operowanie językiem, żeby czytelnik mógł samodzielnie doświadczać opisywanych wątków. Unika się wówczas bezpośredniego opisywania każdego szczegółu, a w zamian pozostawia pole do własnej interpretacji i przeżywania tekstu.
Zasada „show, don’t tell” dotyczy zwykle twórczości literackiej, choć można się już z nią spotkać także w piśmiennictwie akademickim. Do najważniejszych zalet takiego stylu pisania należą między innymi:
- Angażowanie czytelnika – „pokazywanie” w pracy naukowej sprawia, że odbiorca jest bardziej zainteresowany kontynuacją lektury. Stopniowe „odkrywanie kart” powoduje zwiększoną chęć do zgłębiania danej tematyki.
- Przestrzeń do interpretacji – nie wszystkie fakty trzeba argumentować, opisując je z własnej perspektywy. Pozostaw swoim czytelnikom wystarczająco dużo miejsca do wyrobienia sobie własnego zdania na temat określonych informacji.
- Przekazywanie głębszego znaczenia – w „pokazywaniu” nie chodzi tylko o przestawianie „suchych” faktów. Znacznie bardziej adekwatne jest ich opisywanie w taki sposób, aby czytelnik poznał więcej szczegółów i mógł zgłębić konkretny temat.
Literacka zasada „show, don’t tell” w twórczości akademickiej to potężne narzędzie. Pozwala Ci na zanurzenie czytelników w opisywanej historii, gdyż nie jest tylko bezbarwnym opowiadaniem. Jednakże, zarówno „pokazywanie” i „opowiadanie” w pracach naukowych powinny być odpowiednio wyważone, aby uniknąć sytuacji, której tekst akademicki zbytnio odzwierciedla literaturę powszechną.
„Pokazywanie” i „opowiadanie” w pracach naukowych: podsumowanie
Klucz do sukcesu leży w znalezieniu optymalnej równowagi pomiędzy tym, co „pokazujesz”, a o czym „opowiadasz” w swoim manuskrypcie. Aby uniknąć odrzucenia pracy ze względu na niski poziom, staraj się odpowiednio wyważyć wszystkie elementy składowe. To, w jakim stopniu sięgniesz po wybrane techniki literackie, pozostaje wyłącznie w Twojej gestii.