Jak pisać teksty naukowe? Poradnik stylistyczno-językowy

by Biolingualin Wszystkie

Nasz kolejny temat skierowany jest przede wszystkim do studentów, mierzących się z pisaniem tekstów naukowych po raz pierwszy, choć bardziej doświadczeni badacze również znajdą tu sporo użytecznych informacji. Prace licencjackie, magisterskie i doktorskie, artykuły do monografii czy na konferencje naukowe – pisanie tego typu treści rządzi się swoimi prawami. Jak pisać teksty naukowe? W pierwszej osobie czy też trzeciej, a może raczej bezosobowo? Czym jest styl naukowy? Na te i inne pytania odpowiemy w poniższym tekście.

Co to jest styl naukowy?

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym właściwie jest styl naukowy, jakim zwykło się nazywać „sposób wyrażania się i stałą tendencję w wyborze środków językowych, charakterystyczną dla autora, kierunku, gatunku literackiego, dzieła lub okresu” (za: Słownik Języka Polskiego PWN). Styl naukowy pełen jest fachowych zwrotów i terminów, jakie wykorzystuje się do prezentacji treści o konkretnej tematyce. Łączy on w sobie specjalistyczne słownictwo oraz ścisłość sformułowań.

To właśnie ze stylu naukowego korzystają autorzy artykułów naukowych, monografii, prac zaliczeniowych, podręczników i wielu innych rodzajów literatury akademickiej. Do najważniejszych cech szczególnych tego stylu należą:

  • Posługiwanie się pojęciami abstrakcyjnymi.
  • Wprowadzanie zdań wielokrotnie złożonych.
  • Cytowanie prac i publikacji innych naukowców.
  • Używanie wykresów, modeli, rysunków do graficznej prezentacji danych.
  • Logiczna kompozycja tekstu i podział na rozdziały.

O ile powyższe elementy są wspólne dla większości rodzajów tekstów akademickich, tak warto z bliska przyjrzeć się językowi i stylistyce. Ma to szczególne znaczenie dla początkujących akademików, którzy często zastanawiają się, jak pisać artykuły naukowe.

Język publikacji akademickich

Jak używać czasowników? W pierwszej czy trzeciej osobie, a może unikać odmiany i pisać bezosobowo? Trzeba zaznaczyć, że gros publikacji naukowych nacechowany jest przede wszystkim językiem bezosobowym. Dobór odpowiedniego stylu zależy jednak od tego, co autor ma na myśli i co chce przekazać.

Gdy mowa o ogólnikach, wówczas badacze korzystając z takich bezosobowych zwrotów, jak „warto zauważyć”, „uważa się” czy „należy podkreślić”. Kiedy jednak autor pisze o własnych doświadczeniach lub obserwacjach, wówczas może pokusić się o wprowadzenie narracji pierwszoosobowej. Czasowniki w trzeciej osobie występują, gdy autor cytuje wyniki badań innych naukowców, chcąc je podsumować lub skomentować.

Niezwykle istotne jest, że styl naukowy powinien być pozbawiony wszelkiego nacechowania emocjonalnego. Autorzy nie powinni zdradzać swojego uczuciowego stosunku do opisywanego materiału, ani też korzystać z wyrazów oceniających. Zabiegi artystyczne, takie jak porównania czy metafory, należy pozostawić innym gatunkom literackim.

Specyficzna stylistyka wypowiedzi prowadzi niekiedy do swoistych wynaturzeń, wynikających z przesadnego wręcz nagromadzenia naukowej terminologii. Tego typu sytuacje powodują trudniejsze zrozumienie treści, której sens w większości przypadków można oddać za pomocą bardziej przystępnych zwrotów.

Jak pisać teksty naukowe, dbając o poprawność językową i stylistyczną?

O ile studenci piszący prace dyplomowe mogą liczyć na pomoc swoich promotorów, tak od bardziej doświadczonych przedstawicieli akademickiej braci wymaga się nieco więcej zaangażowania. Badacze nie muszą jednak samodzielnie dopracowywać szczegóły związane ze stylem i językiem. Warto skorzystać z profesjonalnych usług korekty i redakcji tekstów naukowych, które gwarantują 100% pewności, że treść będzie zgodna z wymaganiami.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że nieodpowiedni styl oraz błędy językowe są częstym powodem odrzuceń publikacji przez wydawnictwa naukowe. Jeśli chcesz zmaksymalizować swoje szanse na powodzenie, sięgnij po eksperckie wsparcie w tym zakresie.

Sprawdź ofertę Biolingual!

A co ze stroną czasowników w pracach naukowych?

Badacze często zastanawiają się także nad formą czasowników pod kątem ich strony. „Przeprowadzono analizę”, a może „przeprowadziłem/am analizę” – co brzmi lepiej?

Jak już wcześniej wspomniano, teksty naukowe najczęściej sięgają po formy bezosobowe, a do tych należy również strona bierna czasownika. Optymalna hierarchizacja argumentów predykatu przy pomocy środków składniowych i morfologicznych sprawia, że wykonawca czynności w stronie biernej nie ma znaczenia. Dzięki temu autor tekstu dystansuje się nieco od treści, odcinając wszelki stosunek emocjonalny.

Jak pisać teksty naukowe, aby spełniać normy akademickie?

Oprócz kwestii językowo-stylistycznych, równie istotne jest opieranie się na właściwej strukturze publikacji naukowej. Kluczowe elementy tworzą następujący schemat:

  • Tytuł pracy – powinien jasno i precyzyjnie określać najważniejszą ideę przeprowadzonych badań.
  • Abstrakt – streszczenie publikacji w sposób zwięzły i krótki (najczęściej do 100 wyrazów).
  • Słowa kluczowe – spis haseł dotyczących głównych cech oraz tez pracy, które stanowią istotną pomoc przy automatycznej indeksacji tekstów w bazach online.
  • Wprowadzenie – we wstępie do pracy nakreśla się tło omawianej problematyki, charakterystykę poszczególnych rozdziałów i cel badań.
  • Metodologia – opis metod wykorzystanych przy prowadzeniu badań oraz sposobu ich realizacji.
  • Wyniki badań – podsumowanie osiągniętych wyników lub odkryć.
  • Dyskusja – porównanie nowych wyników badań z dotychczasowym stanem wiedzy, wraz z sugestią dotyczącą dalszych badań na dany temat.
  • Wnioski – bezstronne konkluzje dotyczące postawionej przez autora hipotezy.
  • Bibliografia – wykaz literatury przedmiotu oraz literatury podmiotu, a także źródła cytatów użytych w tekście.

Przed przystąpieniem do prac nad tekstem, warto sprawdzić, jak pisać prace naukowe. Odpowiednie przygotowanie się do procesu twórczego przełoży się nie tylko na udane pisanie, ale również zaowocuje zrozumiałą pracą akademicką. Koniec końców, piśmiennictwo akademickie w praktyce jest mniej skomplikowane, niż może się wydawać.

Bibliografia

https://sjp.pwn.pl/sjp/styl;2576404.html

https://www.dbc.wroc.pl/Content/27174/jak_pisac_prace_naukowe.pdf