Recenzent naukowy – kim jest, co robi, jak nim zostać?

Praca naukowa to nie tylko prowadzenie badań i publikacja ich wyników w profesjonalnych periodykach. Jedną z kluczowych postaci w procesie publikowania artykułów jest recenzent naukowy. To on sprawdza, czy artykuły spełniają wszelkie normy, aby mogły ukazać się w danym czasopiśmie. W niniejszym tekście przyglądamy się, jak wygląda praca recenzentów.

Kim jest recenzent naukowy?

Recenzent naukowy to specjalistyczny pracownik naukowy, którego praca nie do końca pokrywa się z tradycyjnym rozumieniem recenzji. Nie pisze on tekstów publicystycznych mających na celu ocenę wytworu kultury pod kątem jego mocnych i słabych stron. W zamian, zajmuje się recenzją i krytyką artykułów z jednoczesnym naciskiem na analizę i osądzenie treści pod kątem wymogów publikacyjnych.

Praca, jaką zajmuje się recenzent naukowy, ma na celu dalszy rozwój nauki, niezależnie od dziedziny. Rola takiej osoby to dokładne przyjrzenie się treściom naukowym oraz ich weryfikacja na podstawie licznych wytycznych. W dużej mierze od recenzenta zależy, czy konkretny artykuł ukaże się w czasopiśmie, czy też trzeba będzie nad nim jeszcze popracować.

Trzeba także zaznaczyć, że praca recenzentów naukowych zwykle odbywa się na zasadzie pro bono. Naukowcy rzadko otrzymują wynagrodzenie za recenzje, o które proszą zgłaszające się do nich wydawnictwa lub czasopisma. Swoisty wolontariat naukowy ma jednak niebywałą zaletę – „wynagrodzeniem” jest tu doświadczenie i poszerzanie horyzontów.

Czym zajmuje się recenzent naukowy?

W wielu wypadkach recenzent naukowy jest wybierany przez redaktorów naczelnych czasopism i periodyków. Na rynku istnieje spore zapotrzebowanie na wysokiej klasy recenzentów, gdyż proces recenzencki nie należy do najłatwiejszych. Eksperci sięgają po takich pracowników naukowych, którzy są specjalistami w danej dziedzinie. W ten sposób chcą zapewnić najwyższej jakości usługi. Tego typu współpraca zazwyczaj wynika z założeń tak zwanego peer review.

Recenzent naukowy otrzymuje artykuł, z jakim przychodzi mu pracować, a następnie rozpoczyna jego lekturę pod kątem wymogów publikacyjnych. Warto nadmienić, że bierze się pod uwagę również inne elementy, które mogą zadecydować o przyjęciu lub odrzuceniu tekstu:

Zgodność z tematyką periodyku
Zgodność treści artykułu z podjętą problematyką
Oryginalność treści i brak plagiatu
Wartość tekstu, która wnosi coś nowego do istniejących badań
Ogólna jakość i forma wypowiedzi, również wynikająca z poprawności językowej

Wielu problemów i odrzuceń da się uniknąć, sięgając po właściwe usługi korekty i redakcji tekstu. Ma to znaczenie szczególnie w przypadku publikacji w anglojęzycznych periodykach, gdzie współczynnik odrzuceń jest zaskakująco wysoki. Odpowiednie podejście do pracy nad tekstem pozwala autorowi zwiększyć szanse na udaną publikację.

Jak zostać recenzentem prac naukowych?

Po pierwsze, warto zastanowić się, kto może pracować jako recenzent naukowy. Krótko mówiąc, na takie stanowisko aplikować może każdy, kto ma odpowiednią wiedzę i doświadczenie w danej niszy. Posiadanie rozbudowanego CV może okazać się w tym przypadku cenną zaletą przyszłego recenzenta.

Chcesz zostać recenzentem? Musisz wiedzieć, że nie istnieje jedna oficjalna ścieżka zawodowa dla tego stanowiska. Na ogół, można jednak wypróbować jedną z poniższych metod, żeby zacząć pracę z artykułami od drugiej strony:

Poproś koleżankę lub kolegę po fachu, którzy już recenzują, aby rekomendowali Twoją osobę w wydawnictwie.
Nawiąż kontakt ze środowiskiem recenzenckim, a także społecznościami akademickimi podczas konferencji naukowych.
Skontaktuj się bezpośrednio z periodykami i zapytaj, czy aktualnie nie potrzebują nowych recenzentów.
Rozpocznij współpracę z bardziej doświadczonymi naukowcami, którzy są w stanie przekazać część obowiązków recenzenckich.

Warto również podkreślić, że sukces w zakresie recenzji naukowych zależy tylko i wyłącznie od zainteresowanego naukowca. Jeżeli uważasz, że praca recenzenta jest dla Ciebie, potrzeba nieco samozaparcia i jasno wyznaczonego celu. Wkrótce przekonasz się, że taka forma działalności akademickiej ma sporo mocnych stron.

Jakie są zalety pracy recenzenta?

Recenzent naukowy to stanowisko, które należy do bardzo wymagających, a przez to również skomplikowanych. Jak się jednak okazuje, zalety takiej pracy sprawiają, że pracownicy akademiccy coraz chętniej próbują swoich sił w roli recenzentów. Nie tylko wnoszą sporo do rozwoju nauki i społeczności naukowej, ale również mogą czerpać osobiste zyski.

Wśród najważniejszych zalet pracy jako recenzent naukowy warto wymienić:

Dostęp do najnowszych badań. Recenzent naukowy to często pierwsza osoba postronna, która zaznajamia się z nowymi artykułami. Co więcej, ma też realny wpływ na ostateczny ich kształt.
Wsparcie piśmiennictwa. Gdy recenzent poznaje treści innych naukowców, może to wpływać na jego własny styl pisania. Dzięki temu znacznie da się rozwinąć swoje umiejętności.
Rozwój kariery naukowej. Praca recenzenta godna jest swojego miejsca w CV naukowca. To z kolei może mieć istotne znaczenie w przypadku dalszej ścieżki naukowej.
Bycie częścią społeczności. Wiele periodyków wspiera rozwój społeczności recenzenckiej poprzez tworzenie specjalnych grup. Pracownicy mogą tam wymieniać się spostrzeżeniami, a także budować nowe relacje i współprace.

Praca recenzenta przyczynia się do rozwoju nauki jako całości, ale wpływa też pozytywnie na periodyki, autorów i samych recenzentów. Żeby dokładnie przeczytać pracę, a następnie przygotować wysokiej jakości recenzję, często potrzeba sporo czasu. Jednakże, efekt końcowy sprawia, że recenzent i jego wkład w naukę są nieprzecenione. W związku z tym, warto przemyśleć możliwość pracy w tym dynamicznym i unikatowym środowisku.