Coś się kończy, coś zaczyna… W poprzednim wpisie analizowaliśmy wstępy do rozdziałów prac naukowych, więc teraz pora „ugryźć” temat od drugiej strony. Równie istotne jest bowiem pytanie, jak zakończyć rozdział pracy naukowej, żeby osiągnąć cel danego rozdziału. Zebraliśmy kilka kluczowych porad, które pozwolą Ci na łatwiejsze podsumowanie wniosków.
Jak zakończyć rozdział i dlaczego to takie ważne?
Rozpoczęcie, a także zakończenie rozdziału pracy naukowej to dwie paralele, które wzajemnie się uzupełniają. Są niczym yin i yang, stanowiąc swoistą klamrę domykającą treść w danym fragmencie artykułu.
Czytelnicy często na początku bardzo pobieżnie przeglądają zawartość wybranej publikacji. Zapoznają się z tytułem, abstraktem, kilkoma pierwszymi akapitami i właśnie z zakończeniem. Jeśli ten element nie będzie spełniał pewnych norm, wówczas autor pracy akademickiej zmniejsza swoje szanse na pozyskanie nowego odbiorcy. Autorzy treści naukowych powinni pozostawić po sobie dobre wrażenie, a końcowe akapity są ku temu najlepszą okazją. Aby upewnić się, że Twoje zakończenie pracy naukowej będzie prezentowało odpowiednią jakość, oprzyj się na poniższej checkliście. Zebraliśmy 7 kluczowych pytań, jakie musisz sobie zadać przed rozpoczęciem zdań kończących Twój artykuł.
1. Czy masz już oddzielną sekcję na podsumowanie?
Tworząc publikację akademicką, warto zadbać o osobny fragment pracy, który będzie podsumowaniem całości tekstu. Sekcja ta może nazywać się po prostu „Wnioski”, choć może to być też „Dyskusja”, jeśli poruszona w tekście tematyka pozostaje otwarta do dalszych prac. Mając do dyspozycji taką przestrzeń, Twoje zakończenia rozdziałów nie muszą być mini-podsumowaniami. Wówczas skup się na słowach zamykających otwarte przez siebie motywy, aby czytelnik czuł, że dany rozdział jest kompletnym i zakończonym fragmentem pracy.
2. Od czego zaczyna się zakończenie rozdziału?
Dobrze napisane zakończenie powinno zawierać wnioski, będące jednocześnie przeglądem kluczowych ustaleń lub argumentów z danej części pracy akademickiej. Jest to przestrzeń, w której autor ma możliwość pokazania powiązań pomiędzy zaprezentowaną argumentacją.
Należy jednoznacznie unikać sytuacji, w której sekcja wniosków odnosi się tylko wyrywkowo do głównych ustaleń rozdziału. Staraj się zawsze wyjaśniać (choć bez zbędnego powtarzania) to, o czym mowa była w konkretnej części publikacji.
3. Czy zakończenie przedstawia nowe spojrzenie na temat?
Kończąc rozdział, nie należy dokładać czytelnikowi kolejnych argumentacji, które mogłyby powodować dodatkowe zamieszanie w strukturze tekstu. Zamiast tego, zakończenie powinno zawierać celne i trafne podsumowanie, które jednocześnie może ukazać spojrzenie na wnioski w bardziej synoptyczny sposób.
Ta sekcja artykułu naukowego wypada dobrze, gdy skrótowo wyjaśnia rolę podsumowywanego rozdziału w całej tezie akademickiej. Przy tym jednak musi też odnosić się przynajmniej do jednego z kluczowych tematów publikacji. Warto również dodać, że autorzy nie powinni bezmyślnie powtarzać fragmentów tekstu bez uzyskania powiązania z głównym nurtem pracy.
4. W jakim stopniu zakończenie maluje szerszy obraz?
Autorzy, którzy chcą wiedzieć, jak zakończyć rozdział pracy naukowej, powinni skupić się na przedstawieniu szerszego obrazu. Oznacza to, że prezentowana w podsumowaniach treść ma za zadanie „oderwać” czytelnika od skrupulatnych szczegółów omówionych w danym rozdziale.
Kluczem do sukcesu w przypadku treści akademickich pozostaje celowość. Nawet najmniejszy akapit musi być pisany w jakimś konkretnym celu, bez przypadków i niedomówień. Dlatego też zakończenie rozdziału daje możliwość spojrzenia na wybrany fragment z bardziej ogólnej perspektywy.
5. Czy treść publikacji naukowej jest płynna?
Pisząc zakończenie rozdziału, warto mieć na uwadze tematykę podejmowaną przez kolejną część pracy naukowej. Niezwykle istotne jest bowiem stworzenie poczucia kontynuacji, a więc zbudowanie płynnego przejścia pomiędzy rozdziałami publikacji. Jak zakończyć rozdział, to tylko w sposób, który łączy tę część z kolejnym rozdziałem. Czy to oznacza, że literatura naukowa powinna być pisana jak literatura piękna? Poniekąd tak, gdyż uzyskanie takich stylistycznych połączeń sprawi, że czytelnikowi łatwiej będzie odbierać to, co masz do powiedzenia w swojej pracy.
6. Czy zakończenie rozdziału jest definitywne?
Koniec i kropka. Kończąc rozdział, musisz dać odbiorcy poczucie pewności, że definitywnie zamknąłeś tę cześć tekstu. Organizacja i celowość powinna wypływać ze wszystkich zdań podsumowujących.
Unikaj sytuacji, w których końcówka nie ma nic do przekazania, jest zbyt jałowa i pozostawia po sobie pewne niedopowiedzenia. Powierzchowność jest w tym przypadku Twoim największym wrogiem.
7. Czy zakończenie jest przyjazne czytelnikowi?
Odbiorcy Twoich treści naukowych muszą czuć, że autor pracy wie, co robi. Jeżeli nie wiesz, jak zakończyć rozdział i brakuje Ci symptomatycznego podejścia, nie zainteresujesz adresata, który tylko pobieżnie przegląda treści.
Nie pozostawiaj czytelnika samemu sobie. Prowadź go za rękę. Twoje podsumowanie rozdziału musi wzmacniać poczucie kumulacji i postępu w omawianej tezie czy też argumentacji. Daj odbiorcy do zrozumienia, że każdy kolejny fragment to krok naprzód w kierunku wyciągnięcia wniosków z badań.
Jak zakończyć rozdział? Podsumowanie
Mając wiedzę, jak zakończyć rozdział, możesz kontynuować swoje prace nad publikacją naukową. Pamiętaj, że nie piszesz tekstów akademickich tylko dla siebie, więc warto mieć na względzie dobro potencjalnych czytelników. Zakończenie rozdziału, wraz z jego początkiem, powinno być w stanie zainteresować odbiorców, a przy tym uświadomić audytorium, że publikacja niesie jakość od pierwszego do ostatniego zdania.