Autorzy artykułów naukowych, podobnie jak całe środowisko akademickie, poszukują nowoczesnych metod analizy i porównywania osiągnięć. W dużej mierze dotyczy to przede wszystkim wartości czasopism oraz periodyków, lecz można również korzystać z kryteriów ocen samych naukowców. Jednym z takich wskaźników może być h-index, zwany również indeksem Hirscha (od nazwiska jego wynalazcy). W niniejszym wpisie sprawdzamy, na czym on dokładnie polega, ale też jakie znaczenie ma dla autorów treści naukowych.
Co to jest h-index lub indeks Hirscha?
H-index to wskaźnik pozwalający na ocenę wpływu konkretnego naukowca na rozwój środowiska akademickiego. Indeks ten daje możliwość sprawdzenia produktywności konkretnego autora treści naukowych, który przykładowo decyduje się na publikacje w międzynarodowych czasopismach.
Wskaźnik ten wymyślił i zaproponował w 2005 roku argentyński profesor fizyki nazwiskiem Jorge Eduardo Hirsch. Jego innowacyjny pomysł miał na celu rozpowszechnić stosowanie wskaźników naukowych do oceny pracy oraz produktywności badaczy. W efekcie prac Hirscha znacznie wzrosło zainteresowanie alternatywnymi metrykami w zakresie bibliometrii, czyli pojęcia związanego z badaniem komunikacji piśmienniczej.
Podobnie jak szereg innych wskaźników, również szeroko spopularyzowany h-index nie jest idealny. Pomimo pewnych wad, indeks Hirscha podejmuje jednak wiele istotnych czynników wynikających z potrzeby oceny autorów prac naukowych. Chcąc pochwalić się wysokim wskaźnikiem h, należy zadbać o najwyższą jakość własnych tekstów.
W przypadku publikacji naukowych w międzynarodowych periodykach, niezwykle istotna będzie jakościowa korekta i redakcja treści. Dzięki temu można nie tylko zyskać szanse na udaną publikację, ale również liczyć na zgromadzenie nowych cytowań. Potencjalni odbiorcy treści akademickich zwracają bowiem uwagę nie tylko na zakres tematyczny, ale również klarowność tekstu. Można powiedzieć, że w przypadku h-index, wsparcie językowe okazuje się pomocą nieocenioną.
Jak obliczyć h-index?
Kluczowe założenie indeksu Hirscha to stworzenie miary naukowej, gdzie porówna się liczbę opublikowanych artykułów oraz liczbę cytowań ich autora.
Jak obliczyć h-index? Wzór opiera się na liczbie artykułów (h), które spotkały się z liczbą cytowań równą lub wyższą niż liczba h. Sam Hirsch tak opisuje zasadę obliczania swojego wskaźnika:
Naukowiec ma wskaźnik h, jeśli h spośród Np jego/jej publikacji ma co najmniej po h cytowań każda, a każda z pozostałych (Np − h) publikacji ma nie więcej niż h cytowań.
Innymi słowy, jeżeli autor opublikował 10 artykułów naukowych, a każdy z nich był cytowany przynajmniej 10 razy, wówczas wskaźnik h-index wynosi 10. Dla porównania, naukowiec z 200 publikacjami, spośród których zaledwie 3 mają liczbę cytowań na poziomie minimum 3, będzie miał h=3.
Jaki wynik można uznać za sukces?
Zdaniem Hirscha, naukowiec z dwudziestoletnim stażem powinien szczycić się wynikiem h-index na poziomie co najmniej 20. Jednocześnie, liczba 40 charakteryzowałaby świetnego naukowca, a 60 badacza wybitnego.
W międzyczasie, doktoranci za sukces powinni uznać indeks Hirscha na poziomie 1 lub 2. Taka liczba wynikająca z cytowań artykułów to na tym etapie edukacji spore osiągnięcie.
Czy indeks Hirscha jest uczciwym wskaźnikiem pracy naukowej?
Podobnie jak impact factor, również h-index ma tylu zwolenników, co krytyków. Entuzjaści tego wskaźnika mogą na jego podstawie przeprowadzać rekrutacje na stanowiska naukowe, podczas gdy przeciwnicy zwracają uwagę na cechy dyskryminujące takich praktyk. Czy można zatem podważyć uczciwość wspomnianej metody mierzenia zaangażowania autorów prac naukowych?
Z całą stanowczością warto podkreślić, na jakie problemy zwracają uwagę krytycy Hirscha:
- Wskaźnik dyskryminuje naukowców, którzy nie prowadzą systematycznej aktywności piśmienniczej i publikacyjnej.
- Niski wynik uzyskać może osoba, której kilka prac zebrało mnóstwo cytowań, lecz inne zaledwie kilka. Wówczas wynik indeksu zrówna się z autorem, jaki nie miał błyskotliwej kariery naukowej.
- H-index to metoda oceny całokształtu dorobku akademickiego, a nie wyłącznie wybranego zakresu czasowego w karierze. W efekcie może to rodzić wątpliwości w kwestii oceny najnowszych publikacji danego autora.
- Autocytaty w kolejnych pracach, a także nieuzasadnione cytaty „po znajomości” mogą zniekształcić ostateczny wynik wskaźnika.
Z drugiej strony, należy też przyjrzeć się kilku istotnym zaletom wskaźnika h-index:
- Za pomocą wskaźnika można ocenić wpływ dorobku naukowego poprzez zestawienie liczby i jakości na podstawie publikacji i cytowań.
- Indeks Hirscha koryguje nieproporcjonalną wagę często cytowanych tekstów oraz artykułów, jakie nie były jeszcze cytowane.
- H-index odnosi się wyłącznie do autorów treści, a nie czasopism i periodyków, jak robi to impact factor.
- Wskaźnika można używać do porównywania poszczególnych naukowców, ale też wydziałów czy grup naukowych.
Jeżeli chcesz sprawdzić swój lub czyjś wynik h-index, możesz skorzystać z narzędzi takich, jak Publish or Perish. Wskaźniki osobowe oceniane są tam na podstawie danych pobranych z serwisu Google Scholar.
H-index – zbawienie czy zmora? Podsumowanie
Pomimo istotnych niedostatków, jakie oferuje h-index, wskaźnik ten zdobył ogromne uznanie w świecie akademickim. Dlatego też warto zadbać o jakość własnych artykułów, żeby publikacje podlegały częstym cytowaniom. Swoją drogą, najwyższa fachowość wśród naukowców powinna zawsze torować drogę do dalszego rozwoju osobistego. Chęć osiągnięcia wysokiego wskaźnika Hirscha nie powinna być jednak motorem napędowym działalności naukowej. Wysokiej klasy treści zawsze znajdą odbiorców i będą chętnie cytowane, więc zdecydowanie warto skupić się na solidnych i wartościowych badaniach i treściach je opisujących, a nie pogoni za indeksami.
Bibliografia:
https://beckerguides.wustl.edu/authors/hindex
https://scientific-publishing.webshop.elsevier.com/publication-recognition/what-good-h-index/
https://www.benchfly.com/blog/h-index-what-it-is-and-how-to-find-yours/
https://guides.lib.umich.edu/c.php?g=282982&p=1887449