ChatGPT — Rola chatbotów AI w świecie naukowym

Chatboty, sieci neuronowe, Large Language Models, uczenie maszynowe… Pojęcia związane z szeroko rozumianą sztuczną inteligencją zdobywają w ostatnich miesiącach coraz większą popularność. Wśród najszybciej rozwijających się narzędzi informatycznych znaleźć można różnego rodzaju generatory tekstu, jak ChatGPT firmy OpenAI. W niniejszym artykule wyjaśnimy, co to jest ChatGPT i jaki wpływ mogą mieć programy AI na przyszłość tekstów naukowych.

ChatGPT bez tajemnic, czyli co to jest chatbot AI?

Na przełomie roku 2022 i 2023 nowoczesne rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencję szturmem wdarły się do świadomości internautów. Najnowsze programy służą do generowania obrazu, dźwięku, a także tekstu – jak w przypadku aplikacji ChatGPT. W pewnym sensie stał się on wręcz synonimem chatbotów opartych na tak zwanym LLM, a więc Large Language Model.

Te „duże modele językowe” zbudowane są na bazie sztucznych sieci neuronowych, które wykorzystują ogromne zbiory danych do samodzielnego „uczenia się”. W ten sposób aplikacje AI mają możliwość kreowania treści w odpowiedzi na zapytania („prompty”) użytkownika. Poszczególne chatboty wykorzystują dostęp do innych zbiorów informacji, mogąc tym samym budować własne kreacje, które oparte są na dostępnych w sieci treściach.

Zaprezentowany 30 listopada 2022 roku przez firmę OpenAI ChatGPT jest najbardziej znanym przykładem chatbota. Ten LLM wyposaża użytkowników w narzędzie do generowania upragnionych tekstów na konkretny temat, w konkretnej stylistyce, z ograniczeniami długości oraz w wybranym języku.

Nie ulega wątpliwości, że cieszy się on sporym zainteresowaniem – w ciągu 5 dni program zgromadził pierwszy milion użytkowników. Czy słusznie?

Co potrafi ChatGPT i inne chatboty AI?

Zgodnie z najnowszymi raportami, aż 94% pracowników sektora IT korzysta na co dzień z narzędzi AI. Jak widać, sztuczne generatory treści przestają być jedynie ciekawostką. Warto zatem sprawdzić, co tak naprawdę potrafi zrobić ChatGPT i pokrewne aplikacje. Najczęściej programy LLM wykorzystywane są do zadań typu:

Odpowiadanie na pytania
Pisanie tekstów (artykułów, opisów, opowiadań, wierszy, listów motywacyjnych i innych)
Streszczanie tekstów
Udzielanie rekomendacji
Tłumaczenie treści
Pisanie i poprawianie kodu

Coraz częściej zdarza się również, że chatbot wykorzystywany jest we wsparciu akademickim. Nie tylko przez uczniów i studentów, którzy z pomocą AI piszą wypracowania. Okazuje się bowiem, że narzędzi tych używają również przedstawiciele świata nauki. Czy artykuły naukowe pisane przez boty mogą mieć realny wpływ na sferę akademicką?

Jaka jest rola AI we współczesnej komunikacji naukowej?

Od razu uspokajamy: dystopijne wizje twórców science fiction, gdzie sztuczna inteligencja przejmuje kontrolę nad światem, są wciąż dalekie od urzeczywistnienia. Niemniej jednak, rozwiązania AI stale zyskują na popularności, więc ich rozprzestrzenianie się nie powinno dziwić. Zastanawiać może jednak faktyczna rola „dużych modeli językowych” w twórczości akademickiej.

Aplikacje LLM mają na celu wsparcie użytkownika na wielu płaszczyznach. Może to mieć spore znaczenie, chociażby dla recenzentów artykułów naukowych. Oto kilka potencjalnych zalet wynikających z obsługi ChatGPT przy recenzjach:

Oszczędność czasu. Chatboty stawiają na automatyzację procesów, a to pomaga w przyspieszeniu procesów twórczych. Wystarczy pozwolić im stworzyć treść, którą później można poddać edycji i korekcie.
Łatwiejsze zarządzanie informacjami. AI może być asystentem naukowca w zakresie przeglądania i „przesiewania” treści. Algorytmy komputerowe znacznie szybciej wyszukują konkretne dane. Tego typu zadanie zajmuje człowiekowi więcej czasu.
Poprawa jakości treści. Narzędzia LLM mogą także oferować pomoc w kontekście sprawdzania poprawności językowej, gramatycznej czy stylistycznej. Dzięki takiemu wsparciu teksty stają się lepiej uporządkowane i strukturyzowane.
Pomoc międzyjęzykowa. Wbudowana wielojęzyczność chatbotów jest celnym rozwiązaniem dla każdego, kto ma problemy z językami obcymi. AI pomaga w tłumaczeniach, korekcie i edycji treści w innych językach.
Sprawdzanie plagiatu. Programy AI są również w stanie skanować artykuły pod kątem ich oryginalności i unikalności. Ponadto istnieją też aplikacje wykrywające, czy dany tekst nie został napisany przez innego bota.

Podsumowując, eksploracja danych przy pomocy „dużych modeli językowych” jest znacznie sprawniejsza. Należy jednak pamiętać, że obok przydatnych form stosowania aplikacji ChatGPT, mamy do czynienia również z wieloma problemami. Dotyczą one także świata naukowego.

Zagrożenia płynące ze stosowania chatów AI w nauce

Opinie na temat LLM, ChatGPT i innych botów AI są nadal mieszane. Wiele czasopism naukowych (w tym Nature) już zabroniło powoływania się na sztuczną inteligencję jako współautora artykułu. Obok tematyki związanej z generatorami tekstu AI nie da się jednak przejść obojętnie. Dlatego też nie dziwi fakt, iż chatboty są tak chętnie testowane przez użytkowników.

Należy jednocześnie zauważyć, że wokół treści generowanych przez narzędzia maszynowe narasta wiele kontrowersji. Warto przyjrzeć im się z bliska, aby wypracować szersze spojrzenie na sztuczną inteligencję. Ten temat zostanie omówiony przez nas w kolejnym wpisie.